Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2025–2030 döneminde küresel yenilenebilir elektrik kurulu gücünün 4,6 TW artabileceğini; bu artışın yaklaşık %80’inin ise güneş enerjisiyle sağlanacağını açıkladı.
{getToc}Güneşin Ağırlığı Artıyor, Senaryo 4,6 TW Yeni Kapasiteyi İşaret Ediyor
IEA’nın son piyasa görünümü; panel maliyetlerindeki gerileme, izin süreçlerindeki hızlanma ve çatı uygulamalarının ölçeğe eklenmesiyle fotovoltaiklerin, güneş enerjisi sistemlerinin (GES) açık ara ana sürükleyici olacağını ortaya koyuyor. Ajans, toplam yeni yenilenebilir kapasitenin büyük kısmının güneşten gelmesini; rüzgâr, hidro ve diğer kaynakların ise ikincil katkıyla izlemesini bekliyor. Bu eğilim, kurumsal PPA’lar ve esnek tüketim programlarıyla birlikte elektrik piyasalarının fiyat sinyallerini yeniden şekillendirecek. Türkiye cephesinde de YEKDEM şeması ve tavan fiyat dinamikleri yatırım iştahını belirlemeye devam ediyor; yakın tarihli YEKDEM güncellemesi bunun en güncel örneği.
Bölgesel Görünüm: Çin Lider, Hindistan Yükseliyor, Avrupa Hızlanıyor
IEA; Çin’in hem kurulum ölçeği hem de tedarik zincirindeki baskın konumuyla güneşte küresel ivmeyi sürüklediğini, Hindistan’ın ise dağıtık ve şebekeye bağlı projelerle ikincil bir büyüme merkezi hâline geldiğini belirtiyor. Avrupa’da izin süreçlerinin kısalması ve şebeke bağlantılarındaki iyileşmeler görünümü desteklerken, ABD’de politika belirsizlikleri bazı projelerde takvim kaymalarına yol açıyor. Türkiye’de ise şebeke esnekliği ve depolama entegrasyonu, artan PV payına eşlik eden dengelenme gereksinimi açısından kritik.
| Başlık | Rakam |
|---|---|
| Toplam yeni yenilenebilir kapasite (2025–2030) | ≈ 4,6 TW |
| Güneşin payı (kapasite artışında) | ≈ %80 |
| Elektrikte yenilenebilir payı (2030 görünümü) | ~%46 civarı (küresel) |
Rüzgâr ve Diğer Kaynaklar: Daha Seçici Büyüme, Şebeke Hazırlığı Şart
Kara rüzgâr projeleri maliyetlerdeki normalleşmeyle yeniden hız kazanırken, açıkdeniz rüzgârında tedarik zinciri ve finansman koşulları büyümeyi daha seçici kılıyor. Hidroda yeni büyük barajlar sınırlı; buna karşın pompa depolamalı hidro projeleri hızlanıyor. Biyoenerji ve jeotermal, bazı bölgelerde esnek üretim ve baz yük katkısıyla portföy dengesine hizmet ediyor. Türkiye örneğinde, rüzgâr ve güneşin yanına ölçeklenebilir depolama kapasitesi eklendikçe dengeleme gücü piyasasında oynaklık azalacak; bunu yakın dönemde devreye alınan batarya projeleri gösterdi (örnek haber).
Maliyetler, Fiyat Sinyalleri ve Şebeke Etkileri
PV ekipman maliyetleri düşmeye devam ederken, düşük marjlı saatlerde negatif/çok düşük fiyatlar daha sık görülebiliyor. Bu durum, esneklik yatırımlarını (talep tarafı katılımı, batarya depolama, pompa depolama, esnek endüstriyel yükler) zorunlu kılıyor. İletim-dağıtım altyapısında bağlantı kuyruğu ve reaktif güç/gerilim destek ihtiyaçları artıyor. IEA; izin, bağlantı ve piyasa tasarımının senkron ilerlemesini, PV ağırlıklı büyümenin sağlıklı yönetimi için ana koşul olarak vurguluyor.
Güneşte %80’lik katkı; yatırımcı için “Ölçek + Hız” anlamına geliyor ancak şebeke esnekliği, kapasite ihaleleri ve kurumsal PPA’ların tasarımı belirleyici olacak. Türkiye’de PV-depolama hibritleri ve esnek tüketim programları, 2030’a giden yolda rekabet gücünü artırır. {alertInfo}
Türkiye İçin Yol Haritası: İzin, Bağlantı, Esneklik
İlerleme için üç eşik öne çıkıyor: (i) hızlandırılmış izin ve arazi/çatı erişimi; (ii) enterkonneksiyon ve trafo merkezlerinde kapasite artışı; (iii) talep tarafı ve depolamanın piyasa mekanizmalarına eksiksiz entegrasyonu. Kısa vadede mevzuatın yatırımcı öngörüsünü artıracak şekilde sadeleşmesi, orta vadede ise bölgesel esneklik ihaleleri/kurguları ile sanayi tarafında tüketimin esnekleştirilmesi kritik. Küresel gündemle uyumlu iklim diplomasisi çerçevesi de (ör. COP31 tartışmaları) finansmana erişimi kolaylaştıracaktır.
Kaynak: Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)
