Avrupa Birliği, girişimlerin 27 farklı ulusal mevzuat arasında sıkışıp kalmasını engellemek için “28’inci Rejim” adıyla yeni bir düzenleme planı hazırlıyor. Amaç, startup ve scaleup şirketlerin kuruluş, bordro, vergi, iflas ve regülasyon süreçlerinde tek tip kurallar sunarak büyüme hızını artırmak. Bu adım, yalnızca teknoloji girişimlerini değil, enerji dönüşümüne odaklanan yenilikçi şirketleri de yakından ilgilendiriyor.
{getToc}Arka plan: Avrupa’da girişimlerin büyüme açmazı
AB, dünyanın en büyük tek pazarlarından biri olsa da girişimler açısından halen parçalı bir yapıya sahip. Şirket kuruluşu, çalışanların bordrolanması, vergi idaresi veya iflas süreçleri her üye ülkede farklı ilerliyor. Bu durum, bir girişimin İspanya’dan Almanya’ya genişlemesini çoğu zaman ABD’ye açılmaktan bile zor hale getiriyor. Avrupa Komisyonu’nun 28 Mayıs 2025’te açıkladığı Startup & Scaleup Stratejisi, bu parçalanmayı azaltma sözü verdi. Ekim 2025’te Başkan Ursula von der Leyen’in duyurduğu “28’inci Rejim” ise, bu stratejinin mevzuata dönüşeceğinin sinyali oldu.
28’inci Rejim’in getireceği değişiklikler
Yeni rejim, ulusal sistemleri ortadan kaldırmayacak; bunun yerine girişimlere gönüllü olarak seçilebilecekleri tek tip bir kural seti sunacak. Öngörülen sadeleşme beş başlıkta öne çıkıyor:
- Şirket kuruluşu: Dijital kuruluş prosedürleri ve asgari sermaye şartlarının uyumlaştırılması.
- İşe alım ve yetenek: Sınır ötesi bordro ve sosyal güvenlik işlemlerinde “tek pencere” yaklaşımı.
- İflas ve yeniden yapılandırma: Erken uyarı sistemleri ve ikinci şans mekanizmalarının ortak çerçeveye bağlanması.
- Vergi idaresi: KDV, e-fatura ve e-arşiv süreçlerinde mükerrer beyanların azaltılması.
- Düzenleyici sandbox/pasaportlama: Fintech, enerji-tech ve yapay zekâ çözümlerinde karşılıklı tanıma ve AB çapında geçerlilik.
Verilerle mevcut tablo
Avrupa, startupların sayısında güçlü olsa da ölçeklenebilirlikte ABD ve Asya’nın gerisinde. OECD verilerine göre AB’de bir girişimin 3 yıl içinde ikinci pazara açılma oranı %36 iken, ABD’de bu oran %55. Yatırımcılar açısından da parçalı mevzuat ciddi bir risk faktörü. Komisyon, bu nedenle fonlama ve regülasyon adımlarını eşgüdümlü kurguluyor. “28’inci Rejim” bu eşgüdümün mevzuat ayağını temsil ediyor.
| Başlık | Bugünkü durum | 28’inci Rejim hedefi |
|---|---|---|
| Şirket kuruluşu | 27 farklı prosedür | Tek tip dijital çerçeve |
| Çalışan mobilitesi | Bordro ve SGK parçalı | Sınır ötesi uyum |
| İflas rejimi | Ülkeye özgü, heterojen | Ortak erken uyarı sistemi |
| Vergi idaresi | Mükerrer beyan yükü | Tek pencere yaklaşımı |
| Sandbox/pasaport | Ulusal sınırlı tanıma | AB çapında geçerlilik |
Enerji teknolojileri için stratejik önem
Enerji geçişi, Avrupa’da sadece iklim politikası değil aynı zamanda endüstriyel rekabetçilik meselesi. Depolama, akıllı şebekeler, yeşil hidrojen, dijital sayaçlar ve esneklik piyasalarında çalışan girişimler, parçalı regülasyonlardan doğrudan etkileniyor. Bir ülkenin sayaç veri erişim kuralları ile diğerinin bağlantı lisans süreçleri arasında ciddi farklar olabiliyor. 28’inci Rejim, bu farkları azaltarak bir ülkede doğrulanan teknolojinin diğerinde hızla pazara girmesine olanak tanıyabilir.
Örneğin, Türkiye’de lisanssız üretimde yaşanan kapasite tıkanıklıkları düşünüldüğünde, AB’nin tek çerçevesi enerji-tech girişimlerine hem regülasyon hem de yatırımcı güveni açısından farklı bir lig açabilir. Dahası, CBAM genişlemesi ve küresel tedarik zincirlerinde yenilenebilir enerji şartları, girişimlerin bu ortak çerçeve sayesinde daha hızlı uyum sağlamasını zorunlu hale getiriyor.
Enerji teknolojilerinde asıl farkı yaratacak olan, sandbox ve pasaportlama uygulamalarının yaygınlaştırılmasıdır. Bir ülkede test edilen çözüm, AB genelinde hızla ölçeklenebildiğinde girişimler gerçek anlamda “tek pazar” avantajı elde edecek. {alertInfo}
Siyasi süreç ve olası engeller
Her ne kadar fikir olarak güçlü olsa da 28’inci Rejim’in hayata geçmesi kolay olmayacak. Avrupa Parlamentosu ve Konsey’de sosyal standartların korunmasını isteyen ülkeler ile rekabetçiliği önceleyen bloklar arasında çekişmeler bekleniyor. Ayrıca bazı üye devletler, ulusal takdir alanlarını korumak isteyecek. Bu nedenle 2026’da taslağın sunulmasının ardından 1–2 yıllık müzakere süreci öngörülüyor. Sonuçta, rejimin opt-in yani gönüllülük esaslı olması kuvvetle muhtemel. Bu da bazı ülkelerin sisteme dahil olmamasına yol açabilir.
Türkiye için yansımalar
Türkiye merkezli enerji ve teknoloji girişimleri için AB’nin 28’inci Rejimi iki açıdan kritik: Birincisi, AB’de şirket kurarak bu çerçeveden faydalanmak mümkün olacak. İkincisi, AB pazarında ürün ve hizmet sunarken daha sade bir düzenleyici ortamla karşılaşılacak. Bu, Türkiye’den çıkan girişimlerin yatırımcıya “AB uyumluluğu” kartını daha kolay göstermesini sağlayacak. Ayrıca YEKDEM fiyatlarının oynaklığı gibi yerel faktörler dikkate alındığında, AB’de öngörülebilir bir regülasyon çerçevesi cazip hale gelecektir.
Takvim ve beklentiler
- 2025: Strateji devrede, siyasi irade açıklandı.
- 2026: Komisyon resmi taslağı sunacak.
- 2026–2027: Parlamento ve Konsey müzakereleri, kapsamın netleşmesi.
- 2028 sonrası: Üye ülkelerde uygulama, tek pencere sistemlerinin hayata geçirilmesi.
EnerjiVizyon okurları için öneriler
- Kurumsal planlama: AB’de faaliyet planlayan girişimler, kuruluş ve pay yapısını 28’inci Rejim’e uyumlu şekilde tasarlamalı.
- Uyum haritaları: Sayaç, veri erişimi ve şebeke bağlantısı gibi alanlarda “AB ortak asgari” ve “ülke farkı” tabloları hazırlanmalı.
- Fonlama stratejisi: AB fon çağrıları ve sandbox programları yakından takip edilmeli; pilot → AB ölçeği zinciri kurulmalı.
- Tedarik zinciri: Kamu ihalelerindeki yeşil kriterler ürün yol haritalarına erken entegre edilmeli.
Uyum ve hazırlıklar
“28’inci Rejim”, Avrupa’nın tek pazar vizyonunu startuplar için gerçek anlamda işler hale getirebilir. Enerji ve teknoloji odaklı girişimler için bu, sadece regülasyon kolaylığı değil; yatırımcı güveni, müşteri erişimi ve hızlanan ölçeklenme demek. Ancak başarısı, taslağın kapsamı, müzakere dengeleri ve uygulama hızına bağlı olacak. Girişimler için en akıllı yol, bugünden itibaren uyum senaryolarını çalışmak ve stratejik hazırlıkları yapmak.
