İzmir | 07 Ekim 2025. TEİAŞ tarafında “0 kapasite” görünen bölgeler, uzayan tedarik takvimleri ve artan finansman maliyetleri üst üste bindi. Yüklenicilerin nakit döngüsü gerildi; birleşme-devralma ve portföy devirleri gibi “sessiz konsolidasyon” işaretleri belirginleşti.
{getToc}Piyasayı Sıkan Üçlü: Finansman, Takvim, Tedarik
Faiz ve kur kaynaklı finansman maliyeti artışı, keşif revizyonlarını ve fiyat farkı taleplerini artırdı. Teslim süreleri uzadıkça şantiyelerde işletme sermayesi ihtiyacı büyüyor. Dağıtım şirketlerinin şebeke bağlantısı için istediği teknik tamamlayıcılar ve devreye alma gecikmeleri, kasayı hızla negatif çevirebiliyor. Bazı projelerde bunun sonucu net: devir ya da EPC değişimi. Piyasa tarafından hissedilen gelir oynaklığına ilişkin son okuma için piyasa dengesi analizimize bakılabilir.
Lisanssız portföylerde, bağlantı duyurularındaki sınırlamalar ve saha izin süreçleri nakit dönüş hızını düşürüyor. IRR varsayımları ile güncel CAPEX/OPEX arasındaki makas açıldığında, yeniden planlama kaçınılmaz oluyor.
Şebeke Kapasitesi ve Bağlantı Kuyruğu: “0 Kapasite” Ne Diyor
“0 kapasite” yalnız trafonun doluluğu değildir. Çoğu kez N-1 güvenilirlik, kısa devre seviyeleri, koruma-haberleşme ve gerilim/reaktif limitlerin eşik aşımıdır. Trafo merkezi güçlendirmesi, yeni OG fider, bara kesiti artışı ya da enterkonneksiyon iyileştirmeleri netleşmeden yeni GES/RES kabulü risklidir. Bu yüzden bu bölgelerde proje başlatmak, hem takvim hem maliyet belirsizliği demektir.
| Kısıt Türü | Tipik Neden | Muhtemel Çözüm |
|---|---|---|
| N-1 kriteri | Trafo/fider yedeği yetersiz | İlave trafo, fider çoğaltma, yük transfer planı |
| Kısa devre seviyesi | Barada Ik sınır aşımı | Bara güçlendirme, seçicilik revizyonu |
| Reaktif-gerilim | Gerilim profili/reaktif akış | STATCOM/kapasitör, iletken kesiti artırımı |
| Koruma-haberleşme | Röle koordinasyonu/gecikme | Koruma ayar optimizasyonu, IEC 61850 iyileştirmesi |
Bölgesel Etki ve Zamanlama Penceresi
Bağlantı kuyruğunda ilerleme; TM revizyonu, yeni OG fider açılması ve koruma testlerinin tamamlanmasına bağlı. Öngörmek zor. Güneşin öğlen saatlerinde fiyatı bastırdığı dönemlerde, spot seviye ve YEKDEM parametrelerini birlikte okumak gerekir. Gelir tarafını güçlendirmek için kapasite mekanizması etkisini dikkate alan senaryolar da değerlendirilmelidir. Bölgesel örnekler ve güncel projeler yatırımlar akışında takip edilebilir.
Yarım Kalan GES: En Sık Görülen 5 Senaryo
- Avans çözülmüş, ekipman bekleniyor → escrow + milestone ödeme
- Tedarik kayması → kur klozu + alternatif sepet
- Montaj kalite/İSG sapması → bağımsız denetim + punch-list
- Geçici kabulda eksikler → ön-kabul checklist + saha test simülasyonu
- Devreye alma gecikmesi → adımlı devreye alma + kritik yedek
Konsolidasyon Sinyalleri ve Yeni Sözleşme Modelleri
Birleşme-devralma ile ölçek ekonomisi, JV ile bölgesel uzmanlık, portföy satışı ile risk hafifletme… Depolama (BESS) entegrasyonu, EPC kapsamını büyüttü; QA/QC ve teminat koşulları yeniden yazılıyor. Yakın örnekler için depolama haberi ve entegre depolama örneği yol gösterici oluyor.
Yatırımcı İçin Yol Haritası: Sözleşmeden Şantiyeye
- Sözleşme mimarisi: Fiyat farkı ve kur klozlarını netleştirilmli; tasarım değişikliğinde otomatik fiyat güncelleme formülü oluşturulmalı.
- Teminat & ödeme: Avans teminatına vade uyarısı; ilerleme yüzdesiyle milestone ödemeleri; escrow hesap.
- Teknik kontrol: Onaylı tedarikçi listeleri (evirici, modül, konstrüksiyon); bağımsız test/denetim şartı düşünülmeli.
- Takvim yönetimi: Şebeke bağlantısı için ön-kabul checklist; kritik faaliyetlerde float (zaman payı) izlenmeli, gerekirse revize edilmeli.
- Performans: PR/availability hedefleri; kabul sonrası cezalar yerine performans prim/ceza dengesi sağlanmalı.
Lisanslı projelerde EPDK düzenlemeleri ve teminat yükümlülükleri nakit akışı planlamasını doğrudan etkiler; sözleşme mimarisi bu çerçeveyi dikkate almalıdır.
Tarafsız Kısa Yorum: “0 kapasite” bölgelerinde agresif süre taahhüdü, projeye gereksiz risk yazar. TM güçlendirmesi ve koruma koordinasyonu netleşmeden imza atmamanız önerilir. {alertInfo}
SSS: Kısa Yanıtlar
Kuyruk ortalama ne kadar? TM ve koruma testlerine bağlı; bölgeye göre değişmektedir.
Depolama, kapasite sorununu çözer mi? İşletme esnekliği sağlar; şebeke kısıtını tek başına kaldırması mümkün değildir.
İlk normalleşme adımı? Nakit planı + bağımsız teknik denetim + tedarik yeniden sıralaması + devlet yatırımları.
Kaynak: TEİAŞ
